Samochód

Samochód – pojazd mechaniczny służący do przewozu osób lub ładunków.

Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Słowo samochód utrwaliło się w języku polskim jeszcze w czasach II Rzeczypospolitej, kiedy to zostało wybrane, w drodze konkursu, na słowo określające automobil. Termin samochód pochodzi od słów sam i chód, a więc określa pojazd samodzielnie się poruszający, czyli z własnym napędem.Spośród innych, branych pod uwagę słów, można wspomnieć określenie samojedź.

Historia[edytuj | edytuj kod]

abc  Osobny artykuł: Historia samochodu.

Nad pojazdami napędzanymi parą myślano już w XVII wieku. W 1678 roku Ferdinand Verbiest miał zademonstrować taki pojazd cesarzowi chińskiemu, jednak nie ma na to żadnych dowodów. Dlatego za pierwszego konstruktora – wynalazcę pojazdu mechanicznego – uznaje się Francuza o nazwisku Nicolas-Joseph Cugnot, który zaprezentował swoje pionierskie dzieło napędzane silnikiem parowym w roku 1769.

W 1870 roku Austriak Siegfried Marcus skonstruował, nienadający się do powszechnego użytku, prototyp pojazdu mechanicznego z benzynowym silnikiem o zapłonie iskrowym. Z kolei inny konstruktor, Niemiec Karl Benz, zbudował swój trzykołowy automobil w roku 1885 (w 1886 uzyskał patent). W tych samych latach prace w dziedzinie silników spalinowych oraz pojazdów napędzanych takimi silnikami prowadzili wspólnie Wilhelm Maybach i Gottlieb Daimler. Nie wiadomo jednak dokładnie, kto, jako pierwszy, skonstruował zastosowany do napędu samochodów silnik o spalaniu wewnętrznym.

Napęd[edytuj | edytuj kod]

Napęd samochodu stanowi silnik. Najczęściej wykorzystywanym w samochodach typem silnika jest silnik spalinowy tłokowy. Produkowane są również samochody wyposażone jedynie w silnik elektryczny, czyli samochody elektryczne. Innym rodzajem napędu stosowanym w samochodzie jest napęd hybrydowy, będący połączeniem silnika spalinowego i silnika elektrycznego.

Źródło energii[edytuj | edytuj kod]

Niezbędnym elementem samochodu jest źródło energii, wymagane przez silnik do jego działania.

W przypadku zastosowania silnika spalinowego źródłem energii może być:

• paliwo ciekłe, np. benzyna lub olej napędowy;
• paliwo gazowe w stanie ciekłym, np. LPG lub LNG;
• paliwo gazowe sprężone, np. CNG.

W przypadku zastosowania silnika elektrycznego źródłem energii może być:

• akumulator elektryczny,
• superkondensator grafenowy^[1],
• ogniwo paliwowe.

Podział pojazdów samochodowych[edytuj | edytuj kod]

W poniższej tabeli zamieszczono przeglądowy spis popularnych typów i rodzajów współcześnie produkowanych samochodów, wraz z przykładami i/lub zdjęciami przykładowymi.

Podział pojazdów samochodowych
Typ samochodu	Rodzaj samochodu	Przykład	Zdjęcie
Samochody osobowe	Samochody sportowe	Ferrari 458 Italia
	Samochody miejskie	Opel Corsa
	Samochody luksusowe	BMW F01
	Samochody sportowo-użytkowe	Porsche Cayenne S
	Samochody kempingowe	Konstrukcja na podwoziu samochodu dostawczego Ford Transit
Samochody terenowe		Hummer H1
Samochody dostawcze		Volkswagen Transporter
Samochody ciężarowe	Ciężarowe samochody dostawcze	Mercedes Atego
	Ciężarowe samochody terenowe	Mercedes Unimog U400
	Ciągniki siodłowe	Scania R420
	Ciągniki balastowe	Tatra T813 6x6
Autobusy		Solaris InterUrbino 12
Samochody specjalne	Samochody opancerzone	Dzik (samochód)
	Samochody pożarnicze	E-ONE, Ford
	Żurawie samochodowe
	Ambulanse	Mercedes-Benz Sprinter
	Samochody asenizacyjne
	Śmieciarki	MAN TGA 28.350
	Zamiatarki	Zamiatarka na podwoziu MAN
	Pługopiaskarki	Pługopiaskarka na podwoziu samochodu MAN
	Radiowozy	Ford Crown Victoria
	Wywrotki	MAN 27.403
	Betoniarki	Betoniarka na bazie Mercedes-Benz Actros
Samochody mogące poruszać się także po torach kolejowych		Samochód ratownictwa technicznego Star

Elementy budowy samochodu[edytuj | edytuj kod]

• nadwozie: nadwozie samonośne • płyta podłogowa
  • elementy zewnętrzne nadwozia: karoseria • błotnik • drzwi • pokrywa komory silnika • chłodnica samochodowa, maskownica (potocznie: grill lub atrapa) • listwy boczne • zderzak • hak • dach • szyberdach • dach lamelowy • lusterka boczne • szyby • szyby podgrzewane • wycieraczki • spryskiwacze • deflektor wiatrowy • spoiler
  • elementy wnętrza: deska rozdzielcza • tablica rozdzielcza • przełączniki i regulatory • poduszka powietrzna • kierownica • fotele • pasy bezpieczeństwa • lusterko wsteczne

• podwozie: rama samochodu
  • układ napędowy i układ przeniesienia napędu: sprzęgło • skrzynia biegów • reduktor terenowy • skrzynia rozdzielacza • wał napędowy • most napędowy • oś • półoś • piasta koła • koło • obręcz koła • opona • opona bezdętkowa • dętka • wentyl • pedał przyspieszenia • pedał sprzęgła
  • układ hamulcowy: hamulec roboczy • pompa hamulcowa • wspomaganie • przewody hamulcowe • tarcza hamulcowa • bęben hamulcowy • klocki hamulcowe • hamulec awaryjny • zwalniacz
  • układ kierowniczy: kierownica samochodu • kolumna kierownicy • wspomaganie kierownicy • przekładnia kierownicza • drążki • tempomat
  • zawieszenie: amortyzator • sprężyna • resor • kolumna McPhersona • stabilizator • wahacz

• silnik: tłok • pierścienie tłokowe • korbowód • wał korbowy • głowica silnika • zawór • wałek rozrządu • blok silnika • tuleja cylindrowa • turbosprężarka • łożysko • koło zamachowe • uszczelniacz

• układy silnika spalinowego: chłodzenia • doładowania • rozruchowy • rozrządu • smarowania • wtryskowy • wydechowy • zapłonowy • zasilający

• inne układy:
  • instalacja elektryczna: alternator • prądnica • regulator napięcia • akumulator • układ wysokiego napięcia • świeca zapłonowa • świeca żarowa • stacyjka • sygnał dźwiękowy (potocznie: klakson) • oświetlenie • światła sygnalizacyjne • kierunkowskaz

• elementy mające wpływ na bezpieczeństwo:
  • bierne: pasy bezpieczeństwa • napinacze pasów • poduszka powietrzna • kurtyna powietrzna • zagłówki • wzmocnienia boczne • strefy kontrolowanego zgniotu • klatka bezpieczeństwa • łamana kolumna kierownicy • szyby hartowane • szyby klejone • bezpieczne zderzaki • układy odcinające dopływ paliwa
  • czynne: ABS • ASR • ESP • napęd na cztery koła

Samochody polskiej konstrukcji[edytuj | edytuj kod]

• osobowe: CWS T-1 • Mikrus MR-300 • Syrena (modele: 100, 101, 102, 103, 104, 105) • Leopard 6 Litre Roadster • Elipsa
• dostawcze: FSC Żuk • ZSD Nysa • FSR Tarpan • FSC Lublin
• terenowe: Honker
• ciężarowe: PZInż 222 • PZInż 303 • Star (modele:20, 21, 25, 27, 28/29. Rodzina "200"- 200, 244, 266. 1142, 742) • Jelcz (modele: 315, 317, 318) • Żubr A80
• autobusy: Autosan • San (autobus) (modele: H01, H25 i H27, H100) • Sanok 09 • Star 52 • Osinobus • Jelcz • Solaris • Solbus • Boomerang • Automet
• samochody pancerne: wz. 28 – kołowo gąsienicowy • Ursus wz. 29 • wz. 34 • Kubuś • Ford FT-B • Dzik • Tur
• prototypy: Cyklonetka • Star Jot 55 • Meduza • Syrena laminat • Syrena 110 • Warszawa 210 • FSO Ogar • FSM Beskid • Wars • Pionier • Gad 500 • P80

Samochody wytwarzane w Polsce[edytuj | edytuj kod]

na licencji lub rozwinięte z samochodów produkowanych na licencji

• osobowe: Fiat 508 • Fiat 518 • Warszawa • Fiat 125p (potocznie: duży fiat) • Fiat 126p (potocznie: mały fiat lub maluch), Polski Fiat 126p Bis (modyfikacja 126p) • Polonez • FSM Cinquecento • FSO Lanos • FSO Matiz
• ciężarowe: Fiat 618 • Lublin-51

montowane w Polsce przez zagraniczne firmy

• osobowe: FSO Lanos • FSO Matiz• Fiat Panda • Fiat Seicento• Fiat 500 • Opel Astra • Opel Zafira• Peugeot 405 • Chevrolet Aveo• Ford Ka • Opel Cascada
• dostawcze: Citroën C15 • Volkswagen Transporter
• autobusy: Volvo 7700 • MAN NL 273 Lion’s City

Samochód w mieście[edytuj | edytuj kod]

Badania ruchu wskazują, że samochód w mieście spędza ok. 95% czasu na parkingu, będąc w użyciu zaledwie przez 5% swojego życia^[2].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

• historia motoryzacji
• transport samochodowy

Przypisy

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Słownik motoryzacyjny